4 روش رایج برای راه‌اندازی الکتروموتور
نحوه راه اندازی الکتروموتور یکی از سوالاتی است که ممکن است برای شما پیش بیاید و یا در آن دچار مشکلی شوید. به همین خاطر موتور پمپ یاران مقاله ای با این موضوع برای شما آماده کرده است. منظور از راه اندازی الکتروموتور، قرار دادن قطعاتی درون تابلو برق است که باعث حرکت الکتروموتور می‌شود و این کار را به 4 روش (رایج‌ترین راه ها) می‌توانید انجام دهید:
- راه اندازی مستقیم
- ستاره- مثلث
- راه اندازی استارتر
- اینورتری (درایو)
نکته: قبل از شروع و توضیح راه های راه اندازی بهتر است بدانید که راه های گفته شده برای راه‌اندازی تمام الکتروموتورهای ایرانی و چینی مانند الکتروموتور گوانگلو، الکتروموتور جمکو، الکتروموتور موتوژن، الکتروموتورهای تک فاز، سه فاز و … مناسب هستند.
4 روش راه‌اندازی الکتروموتور
راه اندازی مستقیم
Direct on line یا راه اندازی مستقیم که به راه اندازی تک ضرب هم شناخته می‌شود به معنای اتصال مستقیم برق به الکتروموتور، بدون وجود هیچ تجهیزی میان این دو است. یعنی برق سه فاز و یا تک فاز به صورت مستقیم وارد کنتاکتور می‌شود و سپس به الکتروموتور متصل خواهد شد. (کنتاکتور در راه اندازی مستقیم نقش کلید قطع و وصل را دارد.)
مزایای راه اندازی مستقیم یا تک ضرب
- ساده ترین و راحت ترین روش راه اندازی
- هزینه نصب بسیار کم
- عیب یابی بسیار راحت ( اگر در عیب یابی الکتروموتور خود مشکلی دارید به شما مطالعه مقاله ” نحوه عیب یابی الکتروموتور” را پیشنهاد می‌کنم.)
- نیاز به گشتاور راه اندازی بالا به علت راه اندازی مستقیم (منظور از گشتاور مقدار نیرویی است که در خروجی شفت موتور نقش نیروی گرداننده را دارد.)
معایب راه اندازی مستقیم
- مصرف برق، بیش تر از حد طبیعی
- گشتاور بالای موتور باعث ایجاد خسارت می‌شود مانند لقی الکتروموتور در هنگام استارت، نامتعادل بودن بار کانوایرها و…
- گشتاور راه اندازی بالا به جریان بالایی در ورودی نیاز دارد. (جریان و گشتاور راه اندازی بالا می‌توانند باعص خرابی تجهیزات الکتروموتور شوند.)
راه اندازی مستقیم مزایا و معایب مختلقی دارد اما با این حال میان افرادی پرطرفدار است و با استفاده از این روش الکتروموتور خود را راه اندازی می‌کنند.
راه اندازی ستاره مثلث
همانطور که گفته شد در راه اندازی مستقیم به یک باره جریان زیادی به الکتروموتور وارد می‌شود و این موضوع ممکن است به تجهیزات آسیب برساند اما در راه اندازی ستاره مثلث (دو ضرب) جریان راه اندازی الکتروموتور کنترل می‌شود. در راه اندازی ستاره مثلث ولتاژ جریان و گشتاور را کاهش می‌دهند و با این کار دو ایراد مهم که در راه اندازی مستقیم برای الکتروموتور های سه فاز وجود دارد رفع می‌شود.
در راه اندازی ستاره مثلث، ولتاژ و گشتاور یک سوم راه اندازی مستقیم می‌شوند. اما همراه با ولتاژ و گشتاور توان الکتروموتور هم نصف (به صورت حدودوی) می‌شود. در هنگام راه اندازی ستاره ای باید به این موضوع توجه کنید.
معایب روش مثلث ستاره
- قدرت راه اندازی کم در زیر بار
- امکان استارت تنها در حالت بدون بار
- نیازمند به دو کابل برای راه اندازی
- نیازمند به 3 کنتاکتور برای استارت و استاپ
- نیازمند 5 کنتاکتور برای چپ گرد و راست گرد کردن
راه اندازی به روش سافت استارتر
سافت استارتر برروی هر فاز، ولتاژ را کاهش می‌دهد و به نوعی ساختاری شبیه به نصب ستاره مثلث دارد. در این نوع راه اندازی الکتروموتور با کاهش ولتاژ گشتاور و جریان راه اندازی کم شروع به کار می‌کند.
در این راه اندازی شما باید برروی هر سه فاز دیمر نصب کنید. در راه اندازی سافت استارتر ولتاژ کنترل می‌شود و از ضربه زدن جلوگیری می‌کند. (کنترل ولتاژ از لحظه استارت الکتروموتور تا زمانی که موتور به دورنامی برسد ادامه دارد.) توجه داشته باشید که سافت استارتر با رسیدن دینام به دورنامی باید از مدار خارج شود وگرنه باعث ایجاد تلفات حرارتی برای تریستورها می‌شود.
سافت استارتر توانایی کنترل دور پس از رسیدن موتور به دورنامی را ندارد (نمی‌تواند سرعت موتور را کم و زیاد کند.)
همچنین این نوع نصب امکان چپ گردو راست گرد را هم ندارد و برای دستیابی به این ویژگی باید از دو کنتاکتور جدا استفاده کنید.
اگر الکتروموتور شما زیر بار استارت می‌شود راه اندازی سافت استارتر اصلا برای شما مناسب نیست زیرا ولتاژ راه اندازی در ثانیه های اول کم است. (راه اندازی سافت استارتر برای پمپ و فن که به گشتاور راه اندازی اولیه کمی نیاز دارند، مناسب است.)
راه اندازی اینورتر
اینورتری و یا درایو بهترین روش راه اندازی محسوب می‌شود. در این نوع راه اندازی امکان کنترل دور موتور و محافظت از آن وجود دارد.
مزیت راه اندازی اینورتر
- امکان چپ گرد و راست گرد کردن موتور بدون نیاز به کنتاکتور
- نیاز نداشتن به جریان هجومی بالا برای راه اندازی الکتروموتور
- گشتاور راه اندازی بالا ( در کمترین دور بیشترین قدرت را خواهد داشت.)
- کاهش مصرف برق
- نیاز نداشتن به بانک خازنی
- نیاز نداشتن به هیچ وسیله حفاظتی
- قابلیت تنظیم دور الکتروموتور از 0 تا 100
- امکان دستیابی به فرکانس بالاتر از فرکانس نامی
- امکان روشن و خاموش کردن الکتروموتور بدون قطع و وصل برق اصلی
- جلوگیری از گرم شدن در صورت خاموش و روشن کردن مداوم
- داشتن دورهای مختلف به‌صورت حافظه‌ای
- حفاظت از موتور در برابر اضافه‌بار
- حفاظت از موتور در مقابل زیاد شدن ولتاژ
- راه‌اندازی نرم و آسان الکتروموتور (بدون نیاز به هیچ‌گونه ضربه به قسمت‌های مکانیکی)
معایب اینورتر
- هزینه زیاد
- کامل نبودن خروجی اینورتر سینوسی
- ایجاد برق هارمونیک در شبکه برق
مشکلات احتمالی هنگام راه اندازی الکتروموتور
| مشکل | روش راه اندازی | |||
| تک ضرب | ستاره مثلث | سافت استارت | اینورتر(درایو) | |
| بکسوات یا لیز خوردن تسمه ها و ساییدگی سنگین روی یاتاقان ها | بله | ممکن است | خیر | خیر |
| جریان هجومی کنترل نشده | بله | خیر | خیر | خیر |
| تنش های مکانیکی سنگین روی گیربکس | بله | در صورت راه اندازی با بار | خیر | خیر |
| آسیب به محصولات و تجهیزات هنگام توقف | بله | بله | خیر | خیر |
| ضربه چکشی آب در لوله هنگام توقف پمپ | بله | بله | کاهش | مناسب ترین راهکار |
| پیک های ولتاژی و جریانی | بله | بله | خیر | خیر |
نحوه انتخاب الکتروموتور و راه اندازی آن بر عملکرد آن تاثیر مستقیم دارد. به همین خاطر این موضوع از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. پس در هنگام راه اندازی الکتروموتور، در انتخاب نوع راه اندازی و انجام مراحل آن دقت کافی داشته باشید.
نظرات خود را با ما در میان بگذارید.